Geschiedenis

Eind negentiende eeuw was Oldebroek een dorp als vele op de Veluwe. Boerenland, niet bijzonder welvarend, met een veelal orthodox-gelovige bevolking. In de tweede helft van die eeuw maakte de Noord-West Veluwe wel kennis met de moderne wereld. De in 1825 aangelegde Zuiderzeestraatweg en de spoorlijn Utrecht-Zwolle van 1860 ontsloten het gebied, en de opening in 1875 van de ‘Legerplaats Oldebroek’ op de ‘Knobbel’ zorgde voor een instroom van mensen van buitenaf.

Op kerkelijk gebied stond de tijd ook niet stil. De afscheidingen uit de Hervormde Kerk van 1834 en 1886 (de ‘Doleantie’ van Abrakam Kuyper) gaven onrust in een gebied, dat al bekend stond om zijn ‘gezelschappen’. Dit waren groepjes kerkleden die naast de zondagse dienst bij elkaar thuis kwamen om het persoonlijke geloof te bespreken en beleven. Dit stond soms op gespannen voet met de Hervormde Kerk. Maar juist in Oldebroek stimuleerden de toenmalige dominees Kraft en Knap mensen om zelf samen te komen, zelf na te denken en te komen tot een persoonlijk geloof. Dat bleek later een voedingsbodem voor veel geestelijke groei in de omgeving van Oldebroek.

In de persoon van dominee Louis Henri Antoine Bähler vonden deze mensen een geestelijk leidsman. Deze markante man uit een Zwitsers predikantengeslacht werd in 1870 in Oosterwolde beroepen. Al snel daarna bleek hij niet de doorsnee orthodoxe dominee die men misschien gedacht had te krijgen. Hij bezocht een opwekkingsconferentie in Engeland, en bracht dat geestelijke enthousiasme over aan zijn gemeenteleden. Een deel was daar niet erg van gediend, maar zijn navolgers gingen enthousiast in huiskringen door, ook na Bählers vertrek in 1880. De vraag deed zich nu voor in welke vorm men verder moest, iets wat ook speelde voor een aantal mensen uit Oldebroek, die veel tegenstand ondervonden van de Hervormde Kerk.

De knoop werd in 1893 doorgehakt, de vereniging ‘Luctor et Emergo’ (‘Ik worstel en kom boven’) werd opgericht. Een eenvoudig lokaal werd gebouwd voor eigen samenkomsten, en voor andere verenigingen die niet meer welkom waren binnen de bestaande kerk. Dominee Bähler werd verzocht het gebouw in te wijden, en als geestelijk leidsman te fungeren. De samenkomsten verzorgen deden de leden echter zelf, een verzameling van landbouwers, bouwvakkers en andere leken. In de beginjaren hadden vele andere geestelijke stromingen, zoals de pinksterkerk en het Leger des Heils, een grote invloed op Luctor. Het idee van een open blik naar buiten, zonder een dogmatisch geloof, was en is een kenmerk gebleven van de vereniging.

In de eerste tientallen jaren van de twinstigste eeuw groeide Luctor sterk. Het werd allengs een zelfstandig functionerende gemeente, maar de verenigingsvorm met gekozen bestuur en voorgangers uit eigen midden bleef. Een in Nederland uniek gegeven, met ruimte voor velerlei inbreng en verschillende bedieningen, zoals kinder- en volwassendoop. Dat leverde ook spanningen op, die in 1930 leidden tot een scheuring, waaruit de Vrije Evangelische Gemeente Oldebroek is voortgekomen. Na die moeilijke periode bleef Luctor gehalveerd achter.

De naoorlogse groei maakte aanpassingen aan het gebouw noodzakelijk. De bouw van een zijvleugel in 1979 was een tijdelijke oplossing. Een discussie over aanpassen van het bestaande gebouwtje, of grootschaliger nieuwbouw, of het beginnen van een zustergemeente elders besloeg vele jaren. Uiteindelijk resulteerde die in een drievoudige oplossing: gekozen werd voor een groot nieuw gebouw, maar daarvoor moesten bezoekers uit Elburg ‘tijdelijk’ eigen samenkomsten organiseren. Tijdens de nieuwbouw, die in 2005 wordt afgerond, bleek ook dat het oude lokaal een monument is, dat niet mocht worden afgebroken. Het gebouw werd zoveel mogelijk in oorspronkelijke staat teruggebracht.

‘Luctor Elburg’ komt sinds 1997 samen, tegenwoordig in het gemeenschapscentrum Het Huiken, terwijl in Oldebroek de nieuwbouw met het oude lokaal verbonden werd. In totaal bezoeken ongeveer 700 mensen de ochtend- en avondsamenkomsten. Vele tientallen Luctorianen zetten zich in voor vele activiteiten op het gebied van pastoraat, zending, diakonaat, evangelisatie en zondagschool